Nieuwe Intensieve Neonatale Eenheid : "technologie en menselijkheid" gaan hand in hand

De nieuwe Intensieve Neonatale Eenheid (NIC) opende in juli 2005 haar deuren, maar is nog niet volledig af. Toch is er wat de werkwijze betreft, nu al sprake van een echte metamorfose. We hadden daarover een interview met dr. Anne-Britt Johansson, adjunct-kliniekhoofd neonatologie.

Wat heeft de nieuwe Intensieve Neonatale Eenheid precies veranderd aan de werkgewoonten op de dienst?

De werkomstandigheden waren moeilijk omdat de lokalen te klein en verouderd waren, maar dat probleem is ondertussen van de baan. We hebben nooit echt met een gebrek aan materiaal gekampt in de vroegere eenheid, maar het was wel niet gebruiksvriendelijk en weinig ergonomisch. Soms moesten we ongelofelijke acrobatieën uithalen om radiografieën of echografieën te verrichten bij zwaar zieke en niet te transporteren baby’s. Vandaag zit alles wat te maken heeft met intensieve neonatologie – van de vloeistoffen die de baby nodig heeft (zuurstof, lucht, …) tot zijn persoonlijke spulletjes – samen in één enkele hangkolom op rails. We kunnen al die kolomeenheden verplaatsen naargelang onze behoeften en die van de ouders. Op de vroegere dienst hadden we slechts ongeveer 5 m² per baby, vandaag is dat nagenoeg het dubbele. Maar de grootste vernieuwing is dat de ouders bijna 24 uur op 24 bij hun kind kunnen blijven. Ook voordien waren ze steeds welkom, maar gezien de oncomfortabele omstandigheden waren de bezoeken altijd vrij kort. Vandaag kunnen ze de situatie van hun baby op de voet volgen, vooral dan in de zogenaamde koalakamers, waar één van de ouders bij zijn kind kan blijven slapen. Dat is een natuurlijke evolutie die logisch aansluit bij ons vernieuwingsproject. Zoiets vergt echter wel tijd, nog meer van de verpleegkundigen dan van de artsen.

De aanwezigheid van de ouders staat centraal in het project…

Inderdaad, onze basisidee was om het nieuwe project aan te passen aan het huidige concept perinatologie en neonatologie. We proberen de mama zo veel mogelijk te betrekken bij de behandeling van haar baby, in samenspraak met de verloskundigen. De oprichting van de Perinatale Eenheid onder leiding van dr. L. Tecco, de rechtstreekse verbinding tussen de Eenheid Intensieve Neonatologie (NIC) en de verloszaal, de risicozwangerschappen en de kraamafdeling, en uiteraard vooral de moeder-kindkamers op de koala-eenheid: dat alles maakt deel uit van die aanpak. Die wijst op een mentaliteitswijziging in de richting van een menselijker geneeskunde, waarbij de naaste omgeving de hele tijd bij de patiënt mag blijven. Dat is vooral belangrijk in de periode rond de geboorte: koppels moeten zich een aanvaardbaar beeld kunnen vormen van hun baby om zich te kunnen voorbereiden op hun ouderrol.
Als er misvormingen of aandoeningen ontdekt worden, kan dat tot stress en psychologische trauma’s leiden die de ouder-kindband kunnen verstoren. Door moeder en baby samen te houden en de moeder te betrekken bij de intensieve zorg, kan er al heel vroeg een nauwe band groeien.

Wat houdt de "humanisering" van de dienst concreet in?

Naast de koalakamers, die zo weinig mogelijk op ziekenhuiskamers mogen lijken, is de hele dienst zo uitgedacht dat ouders en kinderen er zich maximaal op hun gemak voelen. Zo kunnen ouders op een bord lezen waar hun kind zich op dat ogenblik bevindt, zodat ze niet schrikken als ze een leeg bed aantreffen. Er is ook een lokaal voor de psychologen en een lokaal waar de familie tot rust kan komen of terechtkan in moeilijke momenten. Maar het zit hem ook in praktischer details, zoals een zaal waar moeders die geen borstvoeding geven, in alle intimiteit hun melk kunnen afkolven. Het komt erop aan om het technische aspect terug te schroeven, want dat boezemt de mensen angst in, maar ook om de ouders te betrekken bij de behandeling, zodat ze de aandoening van hun baby leren kennen en hun kind zelf kunnen verzorgen als het naar huis mag. Bovendien bevordert een menselijker geneeskunde de band binnen het gezin en de ontwikkeling van het kind.

Was de vernieuwing van de NIC-eenheid belangrijk voor het Brugmannziekenhuis?

Van fundamenteel belang, niet alleen voor Brugmann in het algemeen, maar vooral voor het Kinderziekenhuis uiteraard. De vroegere lokalen waren echt verouderd. Bovendien beschikt het UKZKF over hoogtechnologische pediatrische eenheden, vooral dan het centrum voor antenatale opsporing van congenitale misvormingen. Daardoor is het UKZKF uitgegroeid tot een referentiecentrum waar ouders soms van heel ver naartoe komen. Het is dan ook logisch dat die kinderen meteen na de geboorte behandeld worden, zodra er een ernstige aandoening is ontdekt.

Kunt u ons iets meer vertellen over de geschiedenis van deze nieuwe dienst?

De renovatie van de NIC-eenheid is een lang verhaal. Nog vóór het begin twijfelden we aan de keuze van de locatie. Vandaar dat we eerst een petitie organiseerden op de dienst, om de terrassen te mogen benutten die toch niemand gebruikte. We hebben die handtekeningen dan bezorgd aan de toenmalige voorzitter van IRIS, en tot onze grote verrassing gaf hij al na een kwartier groen licht. Verschillende leden van het medisch personeel en van de directie van het UKZKF zijn dan andere NIC-eenheden gaan bezoeken in België en het buitenland, om zich te kunnen inspireren op positieve voorbeelden.
Vervolgens ontwierp het architectenbureau waarmee het UKZKF in zee ging, de plannen van de nieuwe eenheid, met respect voor onze wensen, de technische en organisatorische vereisten van het ziekenhuis en de beschikbare financiële middelen. Dat was geen sinecure!

De betrokkenheid van het verplegend personeel was duidelijk bepalend?

Het was een teamproject waarbij prof. dr. Blum, ex-kliniekhoofd van de dienst NIC, een belangrijke rol vervulde. Ze zocht informatie en getuigenissen over de beste manier om een NIC-eenheid in te richten en woonde zo nodig de werfvergaderingen bij op donderdag, samen met de hoofdverpleegster, mevr. Born, en ikzelf, om er zeker van te zijn dat de behoeften van de dienst gerespecteerd werden. Soms moesten we er trouwens leden van de technische dienst bij halen om onze eisen erdoor te krijgen. Maar de belangrijkste impuls van het verplegend personeel was dat ze de ouders actief bij de zorg hebben betrokken.
Toen we zagen van hoe ver uitgeputte en bange ouders naar hier kwamen nadat hun kind was overgebracht van een ziekenhuis in Luik of Namen, en niet méér kregen dan een stoel om op te zitten, hebben we beslist dat dit moest veranderen. Om op die manier technologie en menselijkheid hand in hand te doen gaan, zoals prof. dr. Blum het zo graag verwoordde.

Auteur : Marion Garteiser
Bron : Osiris News (nr 6, september-november 2006)